5 Ideeën om je zelfvertrouwen te vergroten in uitdagende werksituaties
Erbij willen horen, een behoefte die niemand vreemd is. Het gevoel hebben er niet bij te horen, zorgt voor een hoop onzekerheid en twijfels over jezelf. Daar gaat je zelfvertrouwen, zo door het afvoerputje…
Prof. Roos Vonk, hoogleraar Sociale Psychologie aan de Radboud universiteit, schreef er een boek over: “Mijn ego heeft altijd gelijk” (2023). Zij schrijft in een artikel in Psychologie magazine 11/2024 dat erbij willen horen een instinctieve behoefte is: “Het maakt dat we gespannen raken als we iets doen wat verkeerd valt bij anderen, of in zogeheten hoog sociaal risico situaties (HSR), zoals een feestje of een vergadering. In dit soort situaties daalt ons zelfvertrouwen tijdelijk een beetje. Hierdoor gedragen we ons behoedzaam en blazen we niet te hoog van de toren.” Want, schrijft ze verder in het artikel, dat zou aanmatigend zijn en we zouden ons dan diep schamen. Dat willen we voorkomen.
Vonk schrijft dat mensen met een lage zelfwaardering veel meer situaties als HSR ervaren. Bovendien hebben zij de neiging een negatieve draai te geven aan informatie over zichzelf. Denk aan het krijgen van een compliment. Deze komen minder binnen en je denkt dat de ander je alleen maar probeert gerust te stellen.
Herken je dit bij jezelf?
Sta je daar ongemakkelijk te zijn op een feestje of een netwerkborrel… Of zijn het juist de vergaderingen met collega’s die zich veel beter weten te manoeuvreren in het oerwoud van sociale en professionele regels? Misschien voel jij je steevast ongemakkelijk in grotere groepen en ben je liever één-op-één met anderen. Alleen, je ontkomt niet altijd aan dit soort situaties.
Je zelfvertrouwen vergroten
Lees in totaal 5 ideeën voor het plegen van zelfonderzoek en ter inspiratie om mee te experimenteren.
1. Ontdek jouw persoonlijke mindf*ck
Het begint bij het inzicht dat je zelfvertrouwen in jouw HSR situaties zal dalen en dat je veel zaken op jezelf betrekt. Ik merk bij mijn coachees en deelnemers aan mijn cursus Boost je zelfvertrouwen dat zij al veel baat hebben bij inzicht en kennis over zichzelf. Inzicht in hun denken en handelen op momenten dat zij zich onzeker voelen. Oftewel inzicht in hun persoonlijke mindf*ck, zoals ik het ook noem.
Wat denk je in zo’n situatie (vooral negatieve gedachten over jezelf of gedachten lezen van anderen), wat voel je, wat doe je en wat zou je eigenlijk wíllen doen op zo’n moment?
Met de antwoorden op deze vragen herken je een volgende keer veel eerder een negatieve gedachte bij jezelf op en ben je beter in staat deze aan de tand te voelen. “Klopt deze gedachte eigenlijk wel?”, of “Ik kàn helemaal geen gedachten van anderen lezen.”.
Vonk zegt hierover: “Onzekere mensen zijn vaak gericht op anderen en hebben minder vertrouwen in hun eigen gevoelens. Ze vertrouwen hun intuïtie niet.” In mijn praktijk kom ik dit heel veel tegen. Mensen zijn vooral gericht op de behoeften van anderen (pleasen). Ze zijn minder goed in staat om zichzelf neer te zetten. Het gaat vanzelf en dit mechanisme bij jezelf ontdekken en vervolgens herkennen, zijn echt belangrijke stappen naar meer zelfvertrouwen.
2. Vraag om feedback
Wat zeg je me nou? Om feedback VRAGEN? Ja, Vonk schrijft dat als je geen informatie hebt over hoe anderen over jou denken, je er best naar kunt vragen. Als je bijvoorbeeld maar geen reactie op een bericht krijgt. Zodra je merkt dat het een eigen leven gaat leiden in je hoofd en je aannames doet, kun je het beste ernaar vragen, hoe moeilijk dat ook is.
Alleen feedback vragen is behoorlijk spannend… Dat schrijft Vonk ook: “Het is eng, want door je onzekerheid denk je dat de ander vindt dat je tekortschiet en dat wil je voorkomen. Je kunt al snel denken dat je helemaal niks kunt.” Van feedback leer je wat je anders kunt doen, én je ontdekt dat er lang niet altijd een specifieke reden is waarom iemand niet reageert. Laatst nog, ik had een bericht gestuurd aan een vriendin om een nieuwe afspraak te maken en haar reactie bleef maar uit. Ik dacht: “Ze vindt me misschien niet leuk meer.”
Later reageerde ze uit zichzelf. Ik had haar zelf natuurlijk eerder kunnen vragen of ze nog wil afspreken.
Misschien heb je zelf een vergelijkbaar voorbeeld. Wat had je kunnen doen met feedback, achteraf? Hier nu over na te denken helpt je om in de toekomst vaker feedback te durven vragen. En ja, je loopt het risico dat er kritiek komt op jouw voorstel. En dat doet pijn.
3. Ga van binnen naar buiten
Naast dat je gericht bent op anderen, betrekken mensen met een lage zelfwaardering veel dingen op zichzelf en dat uit zich in negatieve gedachten over zichzelf. Ben ik wel goed genoeg, aardig genoeg, enzovoort… Vonk noemt dit een verhevigde versie van het Spotlight-effect. Ze schrijft hierover: “Doordat je zo met jezelf bezig bent, denk je ten onrechte dat anderen dat ook zijn.” Alleen, vaak is dat helemaal niet zo. Je bent dan zo met jezelf bezig ten opzichte van anderen…
Ga daarom van binnen naar buiten. Zeg bijvoorbeeld in dit soort situaties tegen of in jezelf: ‘Hé, mag het spotlicht een beetje minder fel zijn?’ Richt je aandacht vervolgens op de inhoud van een gesprek of op de muziek als je op een feestje bent. Richt je aandacht ook op zaken buiten jezelf en die je belangrijk en leuk vindt om te doen. Zoals meer aandacht voor een hobby, vrijwilligerswerk, een gaaf project op je werk.
Wat je aandacht geeft, groeit. Richt je aandacht dus meer op ‘buiten’, en minder op ‘binnen’.
4. Spreek je uit over je onzekerheid!
Eentje naar mijn hart! Spreek je uit over je onzekere gevoelens. Vonk verwijst naar onderzoek dat laat zien dat mensen juist aardiger worden gevonden als ze die gevoelens uitspreken: het wordt gezien als eerlijk en oprecht. Het kan bovendien de band met anderen versterken, wat weer je zelfwaardering verhoogt.
In onze maatschappij is het alleen nog niet zo gewoon om je hierover uit te spreken. En dat is echt een gemiste kans. Iedereen heeft zijn eigen HSR situaties en de één wat meer dan de ander. Uit eigen praktijk merk ik dat als mensen dit wel bespreekbaar maken, anderen ook voor de dag komen met hun eigen onzekerheden. En gelukkig is je kwetsbaar opstellen als manager een belangrijke vaardigheid geworden in leiderschapsland.
5. Vul jouw vat van zelfwaardering
Deze komt van psycholoog Dr. Gertjan van Zessen. Van Zessen is bekend om zijn concept van het ‘vat van zelfwaardering’, een model dat hij ontwikkelde om uit te leggen hoe zelfwaardering werkt. Het vat staat symbool voor de bron van zelfwaardering, die voortdurend wordt gevuld door liefde, waardering, succes, enzovoort. Of wordt geleegd door lekken, zoals kritiek, afwijzing, falen, of een negatief zelfbeeld. Je kunt het vat repareren en vullen door een simpel trucje: geef jezelf elke dag een paar keer schouderklopjes, letterlijk, als je iets goeds hebt gedaan. Denk aan een taak afgerond hebben tot vriendelijk zijn tegen iemand, of jezelf kalm houden in een HSR situatie.
Meer hierover weten? Lees zijn boek “Zelfwaardering: Snelle methode voor stressreductie en gedragsverandering” (2019).
Kraak de code van jouw mindf*ck en richt je aandacht op buiten
Hoog sociale risico (HSR) situaties kunnen je zelfvertrouwen tijdelijk laten dalen en leiden tot (meer) onzekerheid. De eerste stap is om inzicht te krijgen in hoe dit bij jou werkt. Hierdoor ben je beter in staat om meer los te komen van je onzekerheid en met meer zelfvertrouwen de wereld in te gaan.
En, vergeet tot slot niet dagelijks jouw ‘vat van zelfwaardering’ te vullen met kleine en grote successen. Kom maar op met die schouderkloppen!
Wil je hier verder mee aan de slag? Download mijn opgenomen masterclass “(On)zekerheid ontrafeld met 4 handvatten”. In een half uur ontdek je 4 strategieën om je onzekerheid én zekerheid in kaart te brengen.
Of lees deze blog post op mijn website met nog meer tips.
De inhoud van de gehele blog post (beide delen) is een mix van het artikel van Roos Vonk (ongeveer 27%) en kennis en ervaring uit mijn eigen coachpraktijk (geschreven met ongeveer 10% hulp van chatGPT). Afbeeldingen zijn afkomstig van fotografen van Pixabay.com.
En van deze en de volgende blog post bestaat ook een uitgebreidere podcast aflevering (nr. 24) van mijn podcast Ode aan onzekerheid .