Zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid: waar ligt jouw grens?
‘Verantwoordelijkheid’. Het is een waarde die ik vaak in mijn coachpraktijk tegenkom als ik met een coachee een waardenprofiel in kaart breng.
Veel professionals worstelen met verantwoordelijkheid, met als gevolg dat ze moeite hebben met het stellen van grenzen. Ze voelen zich voor zo’n beetje àlles verantwoordelijk. Voor het welzijn van hun collega’s, voor deadlines en allerlei verwachtingen. Maar wat als dat verantwoordelijkheidsgevoel zo sterk is dat het ten koste gaat van jezelf? In deze blog lees je hoe zelfvertrouwen, verantwoordelijkheid en zelfzorg hand in hand gaan en hoe je professioneel nee leert zeggen.
Wanneer verantwoordelijkheid te zwaar wordt
Verantwoordelijkheid nemen is een waarde die goed in onze werkcultuur past. Het laat zien dat je betrokken en betrouwbaar bent. Maar wanneer dat gevoel doorslaat, verandert het in een last. Het wordt dan een norm, een regel. Je moét je verantwoordelijk voelen, want anders kom je niet betrokken en niet betrouwbaar over. Je moet het anderen naar de zin maken, het bekende pleasegedrag. Met als gevolg dat je het idee krijgt dat je álles moet doen, ook wat eigenlijk niet van jou is.
Een sterk verantwoordelijkheidsgevoel kan leiden tot overbelasting, stress of zelfs burn-out. Dat gebeurt vooral als je structureel werk overneemt, taken accepteert die niet bij jouw functie horen of constant bezig bent om anderen te ontlasten. Alleen, waar blijf jij zelf? Neem je verantwoordelijkheid voor jezelf?
Signalen dat je te veel verantwoordelijkheid op je neemt
Herken je één of meer van de volgende situaties?
- Je voelt je schuldig als je iets niet oppakt
- Je werkt regelmatig over om alles af te krijgen
- Je neemt besluiten op basis van wat anderen nodig hebben, niet wat JIJ nodig hebt
- Je vindt het lastig om taken terug te leggen bij collega’s
Dan is het tijd om je verantwoordelijkheidsgevoel eens flink onder de loep te nemen!
Een portie zelfvertrouwen en grenzen stellen
Hier mag een portie zelfvertrouwen ingezet worden door jou. Dat je weet wat van jou is, en vooral WAT NIET. Dat je professioneel nee durft te zeggen wanneer iets jouw grenzen overschrijdt.
Door grenzen te stellen:
- neem je verantwoordelijkheid voor jouw energie,
- maak je helder wat collega’s van je kunnen verwachten,
- leg je de verantwoordelijkheid van een ander bij de ander, daar waar het hoort.
Van moeten naar mogen: professioneel nee zeggen
Professioneel nee zeggen vraagt oefening. Zeker als je gewend bent om voor iedereen klaar te staan en direct in de houding schiet bij een vraag of verzoek. Maar het is echt geen egoïstisch gedrag. Het gaat hier om zelfzorg!
Hier zijn vijf ideeën die je kunnen helpen:
- Herken je grens: Voel je spanning, irritatie of vermoeidheid? Dat is vaak een teken.
- Onderzoek je overtuigingen, waarden en normen: Denk je dat je geen nee mág zeggen? Of dat anderen teleurgesteld zullen zijn?
- Formuleer een heldere reactie: Zeg bijvoorbeeld: “Ik zie/weet dat het belangrijk is, maar ik heb nu echt geen ruimte om dit goed op te pakken.”
- Bied een alternatief: Verwijs door als dit kan of geef aan wanneer je wél kunt.
- Blijf bij je keuze – Verwacht niet direct begrip, maar vertrouw op je besluit en houd het vol, want je zult hierin worden uitgedaagd door anderen.
Grenzen stellen zonder schuldgevoel
Door beter voor jezelf te zorgen, kun je beter functioneren op je werk. Zelfzorg betekent dat je je eigen behoeften serieus neemt. Dat je tijd maakt om te herstellen. Dat je keuzes maakt die passen bij wat jij aan kunt. En dat je leert om grenzen te stellen zonder schuldgevoel.
Zelfvertrouwen, zelfcompassie en assertiviteit horen daar allemaal bij. Ze helpen je om vanuit rust en duidelijkheid verantwoordelijkheid te nemen – voor jóuw taken, niet die van een ander.
Voorbeeld uit de (coach)praktijk
Een coachee van mij werkte als projectcoördinator binnen een organisatie met veel deadlines. Ze had het gevoel dat ze altijd snel moest reageren op mailtjes, omdat veel zaken spoed leken te zijn. Maar ondertussen moest ze zich ook voorbereiden op presentaties voor grotere groepen. Langzaam begon ze signalen van overbelasting te voelen: veel piekeren, weinig energie hebben en geïrriteerd reageren op anderen. Toch vond ze het lastig om gas terug te nemen. We ontdekten dat ze haar verantwoordelijkheidsgevoel combineerde met de waarde ‘betrouwbaarheid’. Ze vond betrouwbaarheid zo belangrijk dat dit de aanjager was van haar verantwoordelijke gedrag. Het was een norm geworden.
Leg verantwoordelijkheid neer daar waar het hoort
In onze sessies bespraken we het verschil tussen verantwoordelijkheid nemen en over-verantwoordelijkheid voelen. Ze begon kleine momenten van zelfzorg in te bouwen: bij een voorbereiding haar telefoon op vliegtuigstand zetten, geen mailmeldingen meer, in de avonden een boek lezen in plaats van lukraak films of series kijken.
Maar het moeilijkste blijft nog een uitdaging: bewust weigeren van extra klussen en verantwoordelijkheid neerleggen daar waar het hoort.
Het tussenresultaat was wel dat ze zich energieker voelde, iets zekerder voelde en ze hield meer energie over aan het einde van de werkdag. Zelfzorg hielp haar en ze begint nu stappen te zetten om vaker een grens aan te geven.
Conclusie: leer je eigen grenzen kennen en erkennen
Zelfvertrouwen op het werk begint bij het leren kennen en erkennen van je eigen grenzen. Door bewust om te gaan met je verantwoordelijkheidsgevoel en regelmatig stil te staan bij wat jíj nodig hebt, versterk je niet alleen je veerkracht, maar ben je ook veel beter in staat om kwaliteit te leveren.
Meer weten?
Wil je je onzekerheid ontrafelen en bouwen aan meer zelfvertrouwen? Bekijk dan mijn gratis masterclass "(On)zekerheid ontrafeld met 4 handvatten".
Wil je sparren over jouw situatie? Boek dan een vrijblijvende online afspraak – ik denk graag met je mee!
Boekentip: Thuiskomen bij jezelf van Frederike Mewe