Zijn jouw waarden wel jouw waarden?

Tijdens mijn training ‘Boost je zelfvertrouwen in je werk’ en in een coachingstraject begin ik altijd met het in kaart brengen van iemands waarden. Als volger van de ACT-methode waarbij je iemand begeleidt naar meer werken en leven vanuit iemands waarden is dit de eerste stap om te doen. Wat vind jij belangrijk in in wat je doet, de keuzes die je maakt en de relaties die je aangaat of hebt? Maar wat nu als een waarde een tegenwerkende norm is die zich vermomt heeft als waarde?

Normen en waarden liggen namelijk heel dicht tegen elkaar aan. Een waarde levert vaak ook normen op als richtlijn om naar te leven.
Stel dat je ‘verantwoordelijkheid’ als waarde hebt. Je afspraken nakomen, je taken afronden, fouten toegeven en corrigeren…enzovoorts, je vindt dit allemaal belangrijk om na te streven. Maar ergens voel je dat die waarde je ook in de weg zit. Dat je het als druk ervaart. Dan ligt daar mogelijk een tegenwerkende norm onder. Een waarde uit het gezin waar je vandaan komt, een familiewaarde, die zich als norm manifesteert. Je herkent deze waarde als je er een ‘moeten’ in ervaart, een druk op je schouders, een er-is-iets-mee-maar-ik-weet-niet-precies-wat.

Alleen waarden kiezen uit een stapel kaarten of van een waardenlijst is niet voldoende. Extra onderzoek op die waarden en de onderliggende normen is van belang om ook echt keuzes te maken van waarden die écht van jou zijn of zijn geworden. Hierop doorvragen is essentieel om een passend waardenprofiel in kaart te brengen. Wat zijn de voordelen? En wat zijn de nadelen? Ervaar je een onbalans naar de negatieve kant, dan vraag ik je de waardenkaart* weg te leggen, of verder te onderzoeken. Het kan heel bevrijdend werken deze waarde weg te leggen. Echter, in mijn praktijk heeft nog slechts één keer een coachee een waarde ‘in disguise’ als tegenwerkende norm terug op de stapel niet-gekozen gelegd.

*) Ik gebruik het waarden- en normenspel van Peter Gerrickens voor het samenstellen van een waardenprofiel en bijbehorende onderzoekende vragen.

Hoe ga je dan op waardenonderzoek uit?

Hoe ga je op onderzoek uit? Hoe breng je die onbalans in beeld? Een interessante vraag om dan te stellen, is hoeveel deze waarde van jezelf is, uitgedrukt in een percentage. Bijvoorbeeld 40% van jezelf en 60% van de familie waar ik vandaan kom of van anderen. Helder, er is enige onbalans.
Vervolgens ga je onderzoeken welke mogelijke norm onder de waarde ligt. Denk bijvoorbeeld aan iemand die zich in jouw ogen niet verantwoordelijk gedraagt. Wat vind je van die persoon? Waar erger je je aan bij die persoon? Dan heb je in de termen van een kernkwadrant (bron: Ofman) waarin je kwaliteiten en valkuilen in kaart brengt, een valkuil van de ander te pakken. Met de vervolgvraag ‘waarop ben je stiekem jaloers?’ geef je antwoord op de kwaliteit van degene aan wie je je ergert en dàt is vervolgens jouw uitdaging, dat is wat jou te doen staat als het gaat om de waarde ook echt jouw waarde te laten zijn.

Iemand die zich niet verantwoordelijk gedraagt, loopt mogelijk in jouw perceptie de kantjes ervan af en neemt haar/zijn taken niet zo heel serieus. Stiekem ben je jaloers op de ontspannenheid van deze persoon en dan is dàt wat jou te doen staat. ‘Verantwoordelijkheid’ als waarde vanuit dit voorbeeld: prima, maar niet als het er teveel druk op staat. Als het een moeten wordt. Met een ontspannen blik op deze waarde kun je vervolgens verder onderzoeken wat voor waarde deze waarde voor jou heeft.
Zodat jouw waarden ook écht jouw waarden zijn en je daar verder op kunt bouwen.

Nieuwsgierig naar welke waarden van jou zijn?

Waardenprofiel Miro bord voorbeeld in Miro

Met een eigen waardenprofiel in één online of fysiek gesprek heb je al een goed beeld van wat jij belangrijk vindt in je werk en je ontwikkeling en weet je beter welke stappen je kunt zetten. Meer informatie vind je op deze pagina in de linkerkolom.

Laat een reactie achter