Herken ‘denkfouten’ – deel 1

Hoe herken je als HR-adviseur of manager dat een medewerker vastloopt door belemmerende gedachten?

Je kunt natuurlijk niet in iemands hoofd kijken. Toch is het wel mogelijk sommige denkfouten bij anderen te herkennen, en daar met de medewerker over in gesprek gaan. Je kunt beginnen bij het herkennen van denkfouten bij jouzelf. Je denkt mogelijk zelf ook weleens ‘kan ik dit wel?’, of ‘de presentatie van de kwartaalcijfers moét goed gaan, anders kan ik die promotie wel op mijn buik schrijven’. Het kan zijn dat je je daar niet al te veel door laat belemmeren. Er zijn echter genoeg mensen die hierdoor bepaald gedrag juist níet laten zien of zelfs bepaalde situaties vermijden. Dit kan iemands professionele ontwikkeling in de weg zitten en uiteindelijk ook het werkplezier doen verminderen.

Er zijn maar liefst 9 ‘denkfouten’ of liever gezegd ‘denkpatronen’ die ervoor zorgen dat je de werkelijkheid voortdurend op een onrealistische manier interpreteert*. Zie het als een filter, waardoor je de situatie niet scherp waarneemt en invult op basis van die denkpatronen. In deze blog post licht ik er twee toe. Hoe herken jij vanuit jouw rol deze patronen bij anderen?

Denkpatroon Stereotypering – (negatieve) etiketten plakken

Dit denkpatroon is gek op etiketten plakken, vooral negatieve. Je herkent dit patroon bij iemand, doordat hij/zij spreekt met woorden met een negatieve bijklank en zich negatief uit over andere personen, bijvoorbeeld ‘het afdelingshoofd van de Administratie is een echte blaaskaak’.  Deze persoon denkt mogelijk ook negatief over zichzelf, bijvoorbeeld ‘ik ben dom’, of ‘ik doe zinloos werk’. Echt funest voor het zelfvertrouwen!

Denkpatroon Filteren – kijken door een donkere lens naar de wereld

Stel je voor, dat je vanuit het ‘ik ben dom’-filter naar jezelf kijkt. Je selecteert op basis hiervan de feiten die die gedachte versterken. Je bent bij voorbaat al bevooroordeeld over jezelf en dit doet je eigenwaarde echt geen goed. Het is lastig om deze te herkennen bij een ander, omdat iemand niet zo gauw over zichzelf zal roepen dat hij dom is. Je kunt het mogelijk wel herkennen aan het gebruik van twijfeltaal over zichzelf, bijvoorbeeld ‘ik weet niet zeker of ik dit kan / vind het lastig’. Ook medewerkers die dichtslaan als je kritische feedback geeft, is te herkennen. De medewerker ziet zijn eigen denkpatroon bevestigd worden en zal zichzelf mogelijk nog dommer gaan voelen, of eigenlijk denken.

Herkennen is de eerste stap, maar wat kun je nu met deze informatie?

Door in ieder geval het goede gesprek te voeren met de desbetreffende medewerker, over werkplezier en op een observerende wijze over wat jou opvalt (zonder oordelen). Beschik je zelf over coachende vaardigheden, dan kun je deze medewerker zelf verder helpen. En uiteraard houd ik mezelf aanbevolen voor een verkennend gesprek voor eventuele coaching :-).

P.S. in mijn volgende blog post licht ik nog 2 andere venijnige denkpatronen toe, en uiteraard hoe je ze kunt herkennen.

*) Bronvermelding: de inhoud van deze post is mede gebaseerd op het boek ‘Zelfvertrouwen’, McKay en Fanning, 2004.